Przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń majątkowych uległy zmianie w związku z uchwaleniem ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.
Przed nowelizacją, terminy przedawnienia wynosiły odpowiednio:
- 10 lat w przypadku ogólnego terminu przedawnienia;
- 3 lata w przypadku przedawnienia roszczeń o świadczenie okresowe oraz przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;
- 10 lat w przypadku przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu bądź innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczeniem sądu polubownego oraz roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem bądź sądem polubownym lub też ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd
Na skutek nowelizacji skróceniu uległy terminy 10 – letnie, które obecnie wynoszą 6 lat (art. 118 k.c.). Ponadto, art. 118 k.c. wzbogacony został o zapis, zgodnie z którym „koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.”. Zgodnie z przepisami obowiązującymi przed nowelizacją, roszczenie o zwrot świadczenia okresowego (np. z tytułu najmu) z terminem płatności przypadającym na dzień 10 stycznia 2020 r. powinno ulec przedawnieniu po upływie równo trzech lat, tj. w dniu 10 stycznia 2023 r.
Obecnie natomiast, dniem w którym upłynąłby termin przedawnienia dla takiego roszczenia byłby
31 grudnia 2023 r.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Wraz ze skróceniem terminów przedawnienia wprowadzone zostały również przepisy przejściowe dotyczące roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. (nieprzedawnionych w tym dniu). Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w przypadku takich roszczeń zastosowanie znajdują nowe zasady przedawnienia z tym jednak zastrzeżeniem, że bieg przedawnienia tychże roszczeń rozpoczyna się wraz z dniem 9 lipca 2018 r. (dzień wejścia w życie ustawy).
Roszczenia, do których zastosowanie znajduje ogólny termin przedawnienia powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy (9 lipca 2018 r.) oraz nieprzedawnione w tym dniu ulegają przedawnieniu po upływie 6 – letniego terminu liczonego od dnia 9 lipca 2018 r. Zgodnie z art. art. 118 k.c., który stanowi, iż koniec biegu terminu przedawnienia następuje na koniec danego roku kalendarzowego, roszczenia takie ulegną przedawnieniu wraz z dniem 31.12.2024 r.
Obrazując powyższe zmiany można odwołać się do przykładu roszczenia o wypłatę dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, którego wymagalność powstała wraz z dniem 01.05.2016 r.
W pierwszej kolejności należy jednak ustalić charakter świadczenia, jakim jest wypłata dywidendy,
a więc czy będzie to świadczenie okresowe, czy też świadczenie autonomiczne i jednorazowe. Powyższą kwestię rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18.06.2015 r., sygn. akt III CZP 31/15, stwierdzając jednoznacznie, iż roszczenie wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o wypłatę dywidendy nie jest roszczeniem o świadczenie okresowe. Wiemy zatem, że roszczenie to będzie objęte ogólnym terminem przedawnienia. Zgodnie z poprzednio obowiązującym stanem prawnym, roszczenie to uległoby przedawnieniu po upływie równo 10 lat od powstania stanu wymagalności,
a więc wraz z dniem 18.06.2026 r. Zgodnie natomiast z obecnie obowiązującą regułą, roszczenie to ulegnie przedawnieniu w dniu 31.12.2024 r.
Od opisanej wyżej zasady stosowania 6 – letniego terminu przedawnienia w przypadku roszczeń powstałych i nieprzedawnionych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. istnieje jednak szereg wyjątków.
10 – letni termin przedawnienia roszczeń nieprzysługujących konsumentom
Zgodnie z nowelizacją, roszczenia nieprzysługujące konsumentom powstałe przed dniem 9 lipca 2018 r. (nieprzedawnione przed tym dniem), nie ulegną przedawnieniu wraz z dniem 31 grudnia 2024 r., a więc po upływie aktualnego 6-letniego terminu przedawnienia. Do takich roszczeń zastosowany zostanie obowiązujący przed nowelizacją 10-letni termin, jeżeli przy uwzględnieniu
10-letniego terminu roszczenie stanie się przedawnione wcześniej, niż w przypadku zastosowania terminu 6-letnieg. Można w tym miejscu odwołać się do przykładu roszczenia, którego 10-letni okres przedawnienia rozpoczął się w dniu 10.10.2012 r. Roszczenie to ulegnie przedawnieniu z dniem 31.12.2022 r.
10 - letni termin przedawnienia roszczeń konsumentów
Możliwość zastosowania 10-letniego terminu przedawnienia w przypadku roszczeń konsumentów dotyczy tych roszczeń, które powstały i nie przedawniły się przed dniem 9 lipca 2018 r.
Ponadto bez znaczenia pozostaje, czy zastosowanie terminu 10-letniego spowoduje szybszy czy też późniejszy upływ terminu przedawnienia. Istotne pozostaje jedynie, aby roszczenie stało się wymagalne przed wejściem w życie nowelizacji. Jeżeli zatem termin przedawnienia roszczenia konsumenta rozpoczął swój bieg 10.10.2015 r., to jego upływ nastąpi w dniu 31.12.2025 r.
W związku ze znaczącą zmianą przepisów w komentowanym zakresie zapraszamy do współpracy z Kancelarią w celu analizy konkretnego przypadku.
Autor wpisu:
Tomasz Sroka
aplikant radcowski