Raje podatkowe od lat budzą kontrowersje w międzynarodowej debacie gospodarczej i prawnej. Dla jednych stanowią narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej, dla innych są synonimem unikania opodatkowania i braku sprawiedliwości podatkowej. Istnieje szereg charakterystycznych cech, które pozwalają zidentyfikować dany kraj jako raj podatkowy.
Kancelaria BSS od lat skutecznie wspiera polskich przedsiębiorców, zapewniając bezpieczną optymalizację podatkową oraz kompleksową pomoc prawną w zakresie planowania podatkowego i doradztwa przy prowadzeniu działalności międzynarodowej. Kancelaria m.in. uzyskała postanowienie o wpisie do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejestrowy Księstwa Monako (Registre du Commerce de Monaco) . Co więcej, prowadzi bieżącą obsługę prawną tego i innych podobnych przedsiębiorców działających w ramach rajów podatkowych.
Nasz zespół dokładnie analizuje struktury właścicielskie i przepływy finansowe, wspierając klientów w zgodnym z prawem optymalizowaniu obowiązków podatkowych, uwzględniając zarówno przepisy krajowe, jak i międzynarodowe. Jeżeli jesteś zainteresowany naszą pomocą, serdecznie zapraszamy do kontaktu!
Za raj podatkowy (ang. Tax heaven) można uznać państwo lub jego terytorium, które oferuje bardzo niskie, a czasami nawet zerowe formy opodatkowania dochodów. Ich główną cechą jest to, że umożliwiają osobom fizycznym i przedsiębiorcom legalnie unikanie lub maksymalne obniżenie zobowiązania podatkowego w swoich krajach macierzystych, w których najczęściej dana forma opodatkowania jest dla przedsiębiorców finansowo po prostu niekorzystna. Typowym zabiegiem jest założenie spółki w takim kraju, która "doradza" firmie matce i pobiera za to wysokie opłaty. Dzięki temu firma w Polsce wykazuje duże koszty i płaci mniejsze podatki. Takie działania są legalne, jeśli opierają się na dostępnych przepisach, choć często budzą wątpliwości etyczne. Zjawisko to wiąże się również z tzw. cenami transferowymi. Chodzi o to, że firmy powiązane ustalają między sobą ceny tak, by przenosić zyski do krajów z niższym opodatkowaniem. Raje podatkowe ułatwiają tego typu działania, dlatego są popularnym kierunkiem dla międzynarodowych korporacji.
Ponadto raje podatkowe cechują się ograniczoną transparentnością podatkową, z racji obowiązywania mało przejrzystych przepisów podatkowych jak i dostępności informacji o podatnikach. Utrudnia to kontrolę i egzekwowanie prawa przez organy skarbowe państw, z których pochodzą właściciele zarejestrowanych w raju firm.
Jedną z kluczowych barier związanych z unikaniem opodatkowania jest brak współpracy rajów podatkowych z państwami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OWGR). Często odmawiają one przekazywania danych podatkowych lub czynią to w sposób ograniczony, co skutecznie utrudnia identyfikację przypadków unikania opodatkowania.
Cechą charakterystyczną rajów podatkowych obok korzystanego środowiska podatkowego jest wysoki stopień tajemnicy bankowej. Organy władzy nie mają zatem dostępu nie tylko do samego właściciela rachunku bankowego, ale również do prowadzonych przez niego operacji finansowych i środków na nich zgromadzonych. W związku z powyższym, organy bankowe nie udostępniają podmiotom zewnętrznym żadnych informacji na temat operacji finansowych prowadzonych przez posiadaczy rachunków bankowych, co wpisuje się w domenę braku współpracy z organami międzynarodowymi.
Gospodarka tych państw nie opiera się w głównej mierze na poborze podatków od prowadzących przedsiębiorstwa, lecz na innych źródłach przychodu tj. turystyka, usługi bankowe, opłaty rejestracyjne.
Warto zwrócić uwagę, że od 1 stycznia 2025r. obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Finansów zawierające spis państw uważanych za raje podatkowe. Są to m.in.: Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Hongkong - Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej, Republika Panamy a także Księstwo Monako.
Tym samym traci moc rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. poz. 599). Minister Finansów tworząc listę państw stosujących szkodliwą konkurencję, bierze pod uwagę to, co na temat danego kraju mówi OECD, czyli międzynarodowa organizacja zajmująca się współpracą gospodarczą. Liczy się też to, czy Polska ma z tym krajem formalną umowę pozwalającą na wymianę informacji podatkowych. Ważne jest również, czy ten kraj rzeczywiście przesyła dane na czas, czy te dane są rzetelne, kompletne i czytelne, a także czy jego system podatkowy nie zachęca do omijania podatków.
Jakie są jednak konsekwencje prawne dla państwa, które prowadzi działalność gospodarczą w państwie uznanym za raj podatkowy? Osoby fizyczne oraz spółki, które mają w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy, które posiadają udziały w spółkach zlokalizowanych w rajach podatkowych prawie krajowym wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od dochodu zagranicznej jednostki kontrolowanej. Stawka podatku wynosi 19% zgodnie z art. 19 ust.1 pkt. 1 ust. CIT. Podmioty te nie mogą skorzystać z tzw. ulgi abolicyjnej, która umożliwia obniżenie podatku na określonych warunkach. Ulga ta nie przysługuje, jeśli dochody pochodzą z krajów lub terytoriów uznanych za raje podatkowe. Jej wyłączenie może znacząco zwiększyć obciążenia podatkowe dla osób prowadzących działalność w takich miejscach.
W związku z tym przedsiębiorcy coraz częściej rozważają alternatywne rozwiązania – przeniesienie działalności do krajów o niskim, ale przejrzystym systemie podatkowym, takich jak Estonia czy Szwajcaria. Tego rodzaju jurysdykcje mogą oferować korzyści podatkowe bez ryzyka związanego z rajami podatkowymi.
Należy jednak odróżnić państwa zaliczane do rajów podatkowych, od tych które są atrakcyjnie podatkowo. W odróżnieniu od rajów podatkowych, państwa te cechują się niskimi stawkami podatkowymi z zachowaniem pełnej przejrzystości i stabilności systemu prawo-podatkowego. Zalicza się do nich takie państwa europejskie jak: Cypr, Rumunia, Bułgaria.
Działalność w rajach podatkowych jest obarczona dużym ryzkiem z uwagi na kontrole przeprowadzane przez Urząd Skarbowy. Dokonywanie transakcji z państwem uznawanym za raj podatkowy, bądź z przedsiębiorstwem, które posiada siedzibę w takim państwie są uznawane za transakcje kontrolne, czyli takie, które mogą podlegać dokładniejszej analizie. Fiskus sprawdza wtedy, czy ceny i warunki zawieranych umów są rynkowe – czyli takie, jakie obowiązywałyby pomiędzy zupełnie niezależnymi firmami. Każda płatność dokonana za granicę – jeśli ma trafić do firmy z siedzibą, zarządem lub miejscem zamieszkania w kraju wpisanym na unijną listę rajów podatkowych – może zostać uznana za tzw. schemat podatkowy i to niezależnie od jej wysokości czy tego, czy przedsiębiorca faktycznie chciał zaoszczędzić na podatkach. Warto zwrócić uwagę, że nawet drobna transakcja z firmą z raju podatkowego może wymagać zgłoszenia do fiskusa i podlegać obowiązkom raportowym – bez względu na intencje przedsiębiorcy.
Autor wpisu:
Asystent Adwokata Karolina Hutniczak